ساز
قیچک یا غژک، سازی زهی آرشه‌ای است که در ساخت آن از چوب، پوست و فلز
استفاده می‌شود. این ساز توانایی اجرای تکنوازی و گروه نوازی را دارد
از این ساز در موسیقی نواحی ایران استفاده می‌شود و طی نیم قرن گذشته با
تغییراتی مختصر در گروه نوازی سازهای ملی نیز متداول شده است.
قیچک‌نواز هنگام نوازندگی، قیچک را نشسته به صورت عمودی با دست چپ نگه می‌دارد و با دست راست آرشه را به صورت افقی در حرکات رفت و برگشت بر سیم‌های آن می‌کشد. طول این ساز حدود 56 سانتی متر است.
اجزای اصلی قیچک:
کاسه طنینی: بدنه اصلی قیچک از چوب یک تکه
و معمولا گردو، توت یا چوب های محکم دیگر ساخته می‌شود. کاسه طنینی، حجیم و
دو فرو رفتگی بزرگ در طرفین، آن را به 2 قسمت بزرگتر و کوچکتر تقسیم
می‌کند. قسمت کوچکتر در پایین ساز قرار دارد و بر دهانه آن پوست کشیده می
شود و خرک روی قسمت پوست قرار می‌گیرد. دهانه قسمت بزرگتر باز است و دسته،
تا روی نیمی از این قسمت ادامه می‌یابد.
پوست: معمولا در ساخت قیچک از پوست آهو یا گوسفند استفاده می‌شود.
دسته: جنس دسته قیچک از همان جنس چوب بدنه
است که به صورت یک تکه با بدنه تراشیده می‌شود.دسته این ساز کوتاه است و
از یک طرف به قسمت بزرگ تر کاسه، و از طرف دیگر به سر پنجه متصل است. قیچک
فاقد دستان بندی ست و تمام فواصل موسیقی ملی (پرده، نیم پرده، ربع پرده) بر
روی آن قابل اجراست.
سر پنجه: جعبه‌ای کوچک و تو خالی و از جنس چوب است. در ابتدای طول دسته
مجموعا چهار گوشی (به تعداد سیم‌ها) در طرفین آن قرار دارند و در انتهای آن
تاج قیچک با خمیدگی رو به عقب قرار دارد
گوشی‌ها: قیچک دارای 4 گوشی است که به صورت میخ سر پهن ، 2 به 2 در طرفین سر پنجه قرار دارد.
شیطانک: قطعه چوبی کم ار تفاع و باریک است به عرض دسته ساز که بین سرپنجه و
دسته قرار دارد و سیم‌ها از درون شیارهای کم عمق آن عبور می‌کنند و به طرف
گوشی‌های می‌روند. میکس و مسترینگ
خرک: خرک قیچک از جنس چوب یا استخوان است به ارتفاع تقریبی 2 سانتی متر که
با 2 پایه کوچک خود، روی پوست کاسه کوچک ساز قرار می‌گیرد و سیم‌ها از درون
آن عبور می‌کنند.
سیم‌گیر: قطعه ای کوچک و از جنس چوب یا فلز است که در انتهای بدنه کاسه نصب شده و سر ِگره دار سیم به آن بسته می‌شود.
تعداد و جنس سیم‌ها: قیچک دارای 4 سیم از جنس فلز است که چهارمین سیم، روکش
دار و ضخیم تر است. طول سیم‌ها در قیچک معمولی از سیم گیر تا شیطانک حدود
33 سانتی متر است.
آرشه: در نوع محلی این ساز از کمانه استفاده می‌شد اما امروزه از آرشه ویلن
و در نوع بزرگتر (قیچک باس) از آرشه ویلنسل استفاده می‌شود.
- ۹۷/۱۰/۰۶